Tryktrak

Wieczór Performance/Telling story/Video


14 maja 2004 roku w godzinach. 18:00 - 23:00 odbył się wieczór performance w którym wzięli udział: Adina Bar-on Z Tel Avivu, Karolina Stępniowska z Torunia, Artur Grabowski z Krakowa, Grupa Sędzia Główny (Aleksandra Kubiak & Karolina Wiktor z Zielonej Góry), Paweł Kwaśniewski z Warszawy oraz Ewa Rybska i Władysław Kaźmierczak ze Słupska

Adina Bar-on

Karolina Stępniowska

Aleksandra Kubiak i Karolina Wiktor

Paweł Kwaśniewski

Ewa Rybska i Władysław Kaźmierczak

TRYKTRAK1 gra odwrotna

Tryktrak to gra znana już w starożytności u Sumerów i w Azji Mniejszej. Persowie nazywali ją Takhteh Nard. W Chinach nazywała się shwan-su, w Japonii - sunoruku, Korei - ssang-ryouk, w Tajlandii len sake lub sake a w Malezji main tabal. Walijczycy nazywają ją "little" (back) "battle" (gammon), Saksończycy - "bac" (back) "gamen" (game), Francuzi - "Tric Trac" lub "jacquet", Niemcy trictrac, ale też i "Puff", Włosi "tavole reale" a Hiszpanie - "Tablas Reales" co znaczy królewski stół. Anglicy w 1645 r. nazwali ją "backgammon". Nazwa ta wywodzi się od średniowiecznego(?) angielskiego słowa 'gamen' oznaczającego grę. Średniowieczny wyraz baec znaczy back czyli tył, lub do tyłu, to jest grę, w której chcesz wrócić do domu swoimi ludźmi (pionami) i możesz być zmuszony do cofnięcia się i rozpoczynania gry od nowa. Możliwe jest także, że angielska nazwa backgammon pochodzi od tego, że plansze do szachów z drugiej strony posiadały plansze do tryktraka. Co mogłoby oznaczać "odwrotną grę".
The Backgammon Book, Oswald Jacoby & John R. Crawford, 1970.

Przypuszczalnie prosta, geometryczna forma planszy szachowej spowodowała to, że szachy zrobiły niezwykłą karierę w sztuce modernistycznej i w wielu dziełach sztuki postmodernistycznej. Marcel Duchamp grał w szachy zamiast tworzyć dzieła sztuki. Gra w szachy była i sztuką i życiem i grą. Szachy pojawiały się w obrazach surrealistów i później, w wielu instalacjach, akcjach i performance. Jerzy Bereś od wielu lat prowadzi spór z Duchampem używając czasem prawdziwych szachów. Toczy spór z jego sztuką. Negując zasadność jego decyzji artystycznych. Ale być może to nie szachy, a odwrotna strona planszy szachowej, być może tryktrak jest dzisiaj grą ważniejszą. Grą o której nie wiemy nic szczególnego, ale która zasługuje na większą uwagę choćby z tego powodu, że nie jest grą uwikłaną w programy artystyczne i spory artystów a nawet w pamięć o ich istnieniu.

kurator: Władysław Kaźmierczak