Archeologie współczesności
27 października – 30 listopada 2023
Cztery artystki archiwistyki, archeolożki i antropolożki snują opowieść o tym, co jest i zaraz odejdzie w przeszłość.
Wystawa prac Gabrieli Chrabąszcz, Barbary Janczak, Natalii Kopytko i Joanny Sitarz.
Przy okazji tej wystawy przyglądamy się uruchamianym przez cztery artystki wykopaliskom współczesności. Dostrzegamy odsłonięte kolejne warstwy przeszłości, nagromadzone na naszym stanowisku archeologicznym. Dostajemy się do zdeponowanych przez ludzi śmieci i skarbów. Odkryte szczątki pozwalają nam zrekonstruować najbardziej trwałe, niezniszczalne schematy minionej rzeczywistości. Szczątki, jakie się zachowały, tyle ujawniają, co ukrywają. To do archeolożki /artystki należy nadawanie im znaczeń i odtworzenie relacji, jakie wiązały z nimi ludzi.
Do polowy XX wieku przeszłość była przede wszystkim rekonstruowana poprzez nadawanie sensów i rozpoznawanie relacji przyczynowo-skutkowych pomiędzy ludźmi władzy a wydarzeniami historycznymi. Ta historia była wówczas pisana przez mężczyzn, zwycięzców, zdobywców. Dopiero francuska szkoła Annales zrobiła potężny wyłom w historiografii, wybierając inną strategię badawczą. Perspektywa badawcza jest odtąd skierowana ku codzienności, a metoda opiera się na żmudnej analizie statystyk administracyjnych i kościelnych. Dzięki temu możliwe jest zobaczenie przeszłości w makroskali procesów, systemów i morfogenezy społeczeństw. Z kolei teorie feministyczne i queer dodały do tego obrazka perspektywę mniejszości, której los balansował pomiędzy bytem i niebytem, zależnym od ich relacji z władzą polityczną i ekonomiczną.
Artystki, których prace prezentujemy, tworzą archeologię współczesności w tym sensie, że budują i odsłaniają warstwy rzeczywistości intymnej, jak i społecznej. Przyglądają się temu, co jest już historią, a co ze względu na swoją materialność pozostaje i daje świadectwo o tych czasach. Jest to zatem materialna herstoria obejmująca całość zjawisk ludzkich, tych społecznych jak i indywidualnych.
Gabriela Chrabąszcz, Barbara Janczak, Natalia Kopytko i Joanna Sitarz pozwalają nam przez swoje prace, zetknąć się z tymi warstwami wiedzy oraz znaczeń. Dają nam jednak na tyle swobody, byśmy mogli sami doświadczyć i przyjąć to, co chcemy z wykreowanych przez nie epistemologii. Sposoby ich analiz są różnorodne. Prace Naskórek, Tkanki Gabrieli Chrabąszcz są najbardziej intymne i osobiste spośród prezentowanych. Gabriela skupia się na cielesności, na skórze, która stanowi naszą warstwę zewnętrzną, ochronną. Ona jest przedmiotem przemocy uwarunkowanej kulturowo i historycznie, urzeczywistnianej przez konkretnych sprawców. Na zupełnie innym biegunie spektrum egzystencji ludzkiej znajduje się praca Natalii Kopytko, Human Weapon, diagnozująca źródło przemocy głęboko w jednostkach. Instalacja Barbary Janczak wnosi natomiast perspektywę makrostrukturalną w diagnozie aktualnej kondycji człowieka, włączając problematykę wielkich struktur społeczno-ekonomicznych, komunizmu / kapitalizmu. Gdzieś po środku sytuują się – przygotowane przez Joannę Sitarz – instalacja Korpo i praca Working from Chmielnik. Stanowią one próbę uchwycenia napięć cywilizacyjnych i personalnych jednostki uwikłanej w pracę w korporacji na home office, wkraczających w przestrzeń prywatną domu.
Kuratorki: Małgorzata Miśkowiec i Alicja Głuszek
kuratorka programowa Galerii XX1: Agnieszka Rogóz
Barbara Janczak, Wigwam, Ręka (x2), Ogień, (z cyklu Retronomalia), 2022, żakard, obiekty metalowe
Gabriela Chrabąszcz, Naskórek, 2022, haft, tkanina.
Joanna Sitarz, Laptop – Home Office, 2022, żywica epoksydowa, materie organiczne; Kubek motywacyjny, 2023, ceramika, (z cyklu KORPO).
Natalia Kopytko, Human Weapon, 2021, instalacja, piasek, ceramika.
Otwarcie wystawy. Od lewej: Joanna Sitarz, kuratorki Małgorzata Miśkowiec i Alicja Głuszek, Agnieszka Rogóz – kuratorka programowa Galerii XX1, Igor Siekierka – tłumacz PJM, Gabriela Chrabąszcz, Natalia Kopytko, Barbara Janczak
patronat medialny: Magazyn SZUM
zdjęcia Ignacy Skwarcan
grafika na stronie głównej Barbara Janczak
